نقش علمی پلی‌کواترنیوم ۷ و گلیسیرین در شامپو
مقدمه
شامپو به‌عنوان یکی از محصولات حیاتی مراقبت از مو، فرمولاسیونی پیچیده و چندجانبه دارد که هر کدام از ترکیبات آن نقش ویژه‌ای در پاک‌کنندگی، نرم‌کنندگی، مرطوب‌کنندگی و ایجاد حس نهایی مطلوب برای مصرف‌کننده دارند. در این میان، انتخاب ترکیبات صحیح و بهینه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. از جمله ترکیباتی که به طور گسترده در فرمولاسیون شامپو به کار می‌روند، می‌توان به پلی کواترنیوم 7 و گلیسیرین اشاره کرد. این دو ماده به دلیل ویژگی‌های متفاوت خود در بهبود عملکرد شامپو نقش‌های مکملی دارند؛ پلی کواترنیوم 7 بیشتر به عنوان یک عامل نرم‌کننده و ضد الکتریسیته و تثبیت‌کننده فیلم روی مو عمل می‌کند و گلیسیرین به عنوان یک مرطوب‌کننده (همکتانت) به حفظ رطوبت و افزایش آبرسانی کمک می‌کند. در این مقاله به بررسی دقیق دلایل استفاده از هر یک، ویژگی‌های شیمیایی و عملکردی آن‌ها، تفاوت‌های میان این دو ترکیب و جایگزین‌های احتمالی پرداخته می‌شود.
پلی کواترنیوم 7
۱. تعریف و ویژگی‌های شیمیایی
پلی کواترنیوم 7 یک پلیمر کاتیونی است که در دسته‌ی پلیمرهای نرم‌کننده (کنسیونینگ پلیمرها) قرار می‌گیرد. این ماده معمولاً از ترکیب مونومرهای خاصی به دست می‌آید که دارای بار مثبت هستند. ساختار مولکولی این پلیمر به آن اجازه می‌دهد تا به سطح مو، که به طور طبیعی دارای بار منفی است، جذب شود. این ویژگی باعث ایجاد یک لایه محافظ روی سطح مو شده و از اثرات مخرب عوامل محیطی جلوگیری می‌کند.
۲. عملکرد در شامپو
الف) بهبود حالت مو و تسهیل شانه‌زنی
پلی کواترنیوم 7 به دلیل ویژگی‌های کاتیونی خود به سطح مو متصل شده و باعث کاهش اصطکاک بین رشته‌های مو می‌شود. این کاهش اصطکاک، شانه‌زنی آسان‌تر و از بین رفتن گره‌های مو را فراهم می‌کند و در نتیجه موها نرم و قابل آرایش‌تر می‌شوند.
ب) کاهش الکتریسیته ساکن
یکی از مشکلات رایج در استفاده از محصولات مراقبت از مو، ایجاد الکتریسیته ساکن است. پلی کواترنیوم 7 با ایجاد یک پوشش نازک بر روی ساقه مو، به کاهش بارهای الکتریکی و جلوگیری از ایجاد الکتریسیته ساکن کمک می‌کند. این ویژگی موجب می‌شود که موها پس از شستشو حالت طبیعی و بدون پراکندگی الکتریکی داشته باشند.
ج) تثبیت فیلم و بهبود بافت شامپو
پلی کواترنیوم 7 به عنوان یک عامل تثبیت‌کننده، به ایجاد یک فیلم یکنواخت بر روی سطح مو کمک می‌کند. این فیلم نه تنها از آسیب‌های ناشی از عوامل محیطی (مانند آلودگی و حرارت) محافظت می‌کند، بلکه باعث بهبود بافت شامپو و افزایش حس نهایی نرم و لطیف بر روی مو می‌شود.
گلیسیرین
۱. تعریف و ویژگی‌های شیمیایی
گلیسیرین یا گلیسرول یک الکل سه‌هیدروکسیلی است که به دلیل خواص هیدروسکوپیک (آب‌جذب‌کننده) خود به عنوان یک همکتانت شناخته می‌شود. این ماده به راحتی در آب حل شده و به حفظ رطوبت در سطح مو و پوست سر کمک می‌کند. گلیسیرین از مواد طبیعی و معمولاً در فرایندهای بیوشیمیایی بدن نیز وجود دارد.
۲. عملکرد در شامپو
الف) جذب و نگهداری رطوبت
یکی از ویژگی‌های برجسته گلیسیرین توانایی جذب آب از محیط و نگهداری آن بر روی سطح مو و پوست سر است. این ویژگی به‌ویژه در شامپوهایی که برای موهای خشک و آسیب‌دیده طراحی شده‌اند، اهمیت ویژه‌ای دارد. با حفظ رطوبت، گلیسیرین از خشکی مو و پوست سر جلوگیری کرده و باعث ایجاد حس شادابی و طراوت در مو می‌شود.
ب) بهبود حس نهایی و افزایش لذت استفاده
حضور گلیسیرین در فرمولاسیون شامپو موجب ایجاد حس نرمی و لطافت بر روی مو می‌شود. به دلیل ویژگی هیدروسکوپیک آن، شامپو پس از استفاده حس مرطوب و لطیفی بر روی مو به جا می‌گذارد که تجربه مصرف‌کننده را بهبود می‌بخشد.
ج) جلوگیری از آسیب‌های ناشی از حرارت و محیط
گلیسیرین با جذب و نگهداری آب، به عنوان یک محافظ موقت عمل می‌کند. این عملکرد می‌تواند از آسیب‌های ناشی از حرارت (مانند استفاده مکرر از سشوار یا اتو مو) و عوامل محیطی (مانند آلودگی و اشعه‌های مضر) به مو جلوگیری کند.
مقایسه عملکرد پلی کواترنیوم 7 و گلیسیرین
با وجود اینکه هر دو ترکیب در شامپو کاربرد دارند، اما عملکرد و نقش آن‌ها در فرمولاسیون متفاوت است:
۱. نقش اصلی و عملکرد
- پلی کواترنیوم 7:
- عملکرد اصلی: به عنوان یک عامل نرم‌کننده و تثبیت‌کننده فیلم روی مو عمل می‌کند.
- مکانیسم عمل: به دلیل بار مثبت خود به سطح مو جذب شده و باعث کاهش اصطکاک، تسهیل شانه‌زنی و کاهش الکتریسیته ساکن می‌شود.
- نتیجه نهایی: موها نرم، یکنواخت و بدون الکتریسیته ساکن به نظر می‌رسند.
- گلیسیرین:
- عملکرد اصلی: به عنوان یک همکتانت (مرطوب‌کننده) عمل کرده و آب را به سطح مو و پوست سر جذب و نگه می‌دارد.
- مکانیسم عمل: به دلیل ویژگی هیدروسکوپیک خود، آب را جذب کرده و از خشکی و آسیب مو جلوگیری می‌کند.
- نتیجه نهایی: موها و پوست سر مرطوب، شاداب و بدون خشکی باقی می‌مانند.
۲. تاثیر بر حس نهایی و تجربه مصرف‌کننده
- پلی کواترنیوم 7:
تمرکز آن بر بهبود حالت مو، ایجاد حس لطافت و جلوگیری از الکتریسیته ساکن است. محصول نهایی شامپو با استفاده از این ترکیب حس تمیزی، نرمی و آسانی در آرایش را به مصرف‌کننده ارائه می‌دهد. - گلیسیرین:
حس مرطوب و آبرسانی را تقویت می‌کند. استفاده از گلیسیرین باعث می‌شود که پس از شستشو، مو و پوست سر احساس طراوت و مرطوبی داشته باشند، که در شرایط آب و هوایی خشک و یا برای موهای آسیب‌دیده بسیار حائز اهمیت است.
۳. پایداری و تأثیر بر فرمولاسیون
- پلی کواترنیوم 7:
به تثبیت امولسیون و جلوگیری از جدایی فازهای آبی و روغنی در شامپو کمک می‌کند. این موضوع موجب می‌شود که فرمولاسیون شامپو در طول زمان پایدار باقی بماند و ویژگی‌های اصلی آن تغییر نکند. - گلیسیرین:
از آنجا که یک ماده آب‌محلول است، عملکرد آن مستقیماً وابسته به مقدار و درصد مصرف شده در فرمول است. در صورتی که بیش از حد استفاده شود، ممکن است باعث احساس چسبندگی یا حتی کاهش اثربخشی ترکیبات شوینده شود؛ بنابراین دوز مصرف گلیسیرین باید به دقت تنظیم شود.
جایگزین‌های احتمالی برای پلی کواترنیوم 7 و گلیسیرین
در فرمولاسیون‌های شامپو، بسته به نیازهای فنی، اقتصادی و ترجیحات بازار، ممکن است به جای یا به‌عنوان مکمل از ترکیبات جایگزین استفاده شود:
۱. جایگزین‌های پلی کواترنیوم 7
اگرچه پلی کواترنیوم 7 به دلیل عملکرد نرم‌کنندگی و تثبیت‌کننده بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما چندین جایگزین می‌توانند بسته به نیازهای خاص فرمولاسیون به کار روند:
- پلی کواترنیوم 10:
یکی از پلیمرهای کاتیونی مشابه است که عملکرد نرم‌کنندگی و تثبیت فیلم روی مو را بهبود می‌بخشد. این ترکیب نیز به کاهش الکتریسیته ساکن و تسهیل شانه‌زنی کمک می‌کند. - پلی کواترنیوم 4:
این پلیمر نیز مشابه عملکرد پلی کواترنیوم 7 عمل کرده و بهبود حالت مو و تثبیت فرمول را فراهم می‌آورد. بسته به ساختار و درصد مصرف، می‌تواند جایگزین مناسبی در فرمولاسیون‌های خاص باشد. - سورفاکتانت‌های غیر یونی ملایم:
ترکیباتی مانند دسیل گلوزید می‌توانند به عنوان جایگزین‌های طبیعی و ملایم در ایجاد امولسیون و تثبیت ترکیبات آبی و روغنی به کار روند.
۲. جایگزین‌های گلیسیرین
گلیسیرین به دلیل عملکرد مرطوب‌کنندگی قوی، در بسیاری از فرمولاسیون‌ها کاربرد دارد؛ با این حال، در مواردی می‌توان از مواد دیگر به عنوان همکتانت یا مرطوب‌کننده استفاده کرد:
- پروپیلن گلایکول:
یکی از همکتانت‌های رایج در محصولات آرایشی است که علاوه بر جذب آب، خواص نرم‌کنندگی و بهبود حسی محصول را نیز ارائه می‌دهد. - بوتیلن گلایکول:
مشابه پروپیلن گلایکول عمل می‌کند و در برخی فرمولاسیون به عنوان جایگزین گلیسیرین استفاده می‌شود. - سوربیتول:
به عنوان یک همکتانت طبیعی از میوه‌ها استخراج می‌شود و می‌تواند به عنوان یک مرطوب‌کننده ملایم در محصولات مراقبت از مو به کار رود. - پانتنول (پروویتامین B5):
علاوه بر عملکرد مرطوب‌کنندگی، به تقویت مو و افزایش درخشندگی کمک می‌کند و می‌تواند به عنوان یک مکمل یا جایگزین جزئی برای گلیسیرین در نظر گرفته شود.
نکات کلیدی در انتخاب ترکیبات در فرمولاسیون شامپو
۱. اهداف عملکردی و تجربه مصرف‌کننده
انتخاب میان پلی کواترنیوم 7 و جایگزین‌های آن یا گلیسیرین و جایگزین‌های مشابه، به اهداف عملکردی فرمولاسیون بستگی دارد. اگر تمرکز اصلی بر ایجاد حالت نرم، کاهش الکتریسیته ساکن و بهبود شانه‌زنی است، استفاده از پلی کواترنیوم 7 یا جایگزین‌های مشابه از اهمیت بالایی برخوردار است. از سوی دیگر، اگر هدف حفظ رطوبت و آبرسانی به مو و پوست سر باشد، گلیسیرین یا همکتانت‌های مشابه باید به دقت انتخاب شوند.
۲. سازگاری با سایر عوامل فرمول
در شامپوها، ترکیب مواد شوینده، نرم‌کننده‌ها، عصاره‌های گیاهی و سایر عوامل موثر نقش مهمی در ایجاد یک فرمول پایدار دارد. در این زمینه:
- پلی کواترنیوم 7 به عنوان عامل تثبیت‌کننده و نرم‌کننده باید با سورفاکتانت‌ها و سایر عوامل سازگاری لازم را داشته باشد.
- گلیسیرین نیز به‌طور مستقیم بر روی حس نهایی و رطوبت‌دهی تأثیر می‌گذارد؛ بنابراین میزان مصرف آن باید طوری تنظیم شود که تعادل بین مرطوب‌کنندگی و حس چسبندگی حفظ شود.
۳. ملاحظات اقتصادی و بازار هدف
در تولید محصولات آرایشی، علاوه بر عملکرد فنی، ملاحظات اقتصادی و بازار هدف نقش تعیین‌کننده‌ای دارند. برای مثال:
- در محصولات عمومی و اقتصادی، استفاده از ترکیباتی که در دوزهای پایین عملکرد مؤثر داشته باشند (مانند پلی کواترنیوم 7) از نظر هزینه مقرون به صرفه است.
- در محصولات لوکس و ویژه، ممکن است استفاده از ترکیباتی که علاوه بر عملکرد پایه، تجربه مصرف لوکس و حسی منحصر به فرد ایجاد کنند (مانند ترکیب‌های پیشرفته نرم‌کننده و مرطوب‌کننده) مورد ترجیح قرار گیرد.
در نهایت، استفاده از پلی کواترنیوم 7 و گلیسیرین در ساخت شامپو به دلایل متعددی از جمله بهبود حالت مو، کاهش الکتریسیته ساکن، تسهیل شانه‌زنی و حفظ رطوبت ضروری است. به‌طور خلاصه:
- پلی کواترنیوم 7:
به عنوان یک پلیمر کاتیونی، به تثبیت فیلم روی مو، کاهش اصطکاک و ایجاد حس نرم و لطیف کمک می‌کند. این ماده به دلیل سازگاری با سایر ترکیبات فرمول و عملکرد قوی در دوزهای پایین، در بسیاری از فرمول‌های شامپو به کار می‌رود. - گلیسیرین:
به عنوان یک همکتانت قوی، آب را جذب و نگه می‌دارد و از خشکی مو و پوست سر جلوگیری می‌کند. گلیسیرین با ایجاد حس مرطوب و شادابی، تجربه مصرف‌کننده را بهبود می‌بخشد.
تفاوت‌های اصلی بین این دو ترکیب از نظر عملکرد در مبنای این واقعیت استوار است که پلی کواترنیوم 7 نقش عمده‌ای در نرم‌کنندگی و تثبیت فرمول دارد، در حالی که گلیسیرین وظیفه‌ی اصلی آن تأمین رطوبت و افزایش آبرسانی به مو است. در نتیجه، هر کدام از این مواد بسته به نیاز فرمول و اهداف عملکردی می‌توانند به‌تنهایی یا به‌صورت مکمل در شامپو استفاده شوند.
همچنین جایگزین‌های مختلفی برای این ترکیبات وجود دارد؛ از جمله:
- برای پلی کواترنیوم 7: پلی کواترنیوم 10، پلی کواترنیوم 4 و سورفاکتانت‌های غیر یونی ملایم که بسته به خواص مورد نظر می‌توانند جایگزین شوند.
- برای گلیسیرین: همکتانت‌های دیگری مانند پروپیلن گلایکول، بوتیلن گلایکول، سوربیتول یا پانتنول که می‌توانند عملکرد مرطوب‌کنندگی مشابهی ارائه دهند.
در انتخاب ترکیبات، تولیدکنندگان باید با توجه به اهداف عملکردی، سازگاری با سایر مواد فرمول، ملاحظات اقتصادی و نیازهای بازار هدف، نسبت‌ها و نوع مواد را به دقت تنظیم نمایند تا شامپویی با عملکرد بالا، حس نهایی مطلوب و پایداری طولانی‌مدت تولید شود.
نکات پایانی
- آزمایش‌های عملکردی:
انجام آزمایش‌های دقیق در مقیاس آزمایشگاهی جهت ارزیابی تأثیر هر دو ماده بر روی حالت مو، شانه‌زنی، آبرسانی و پایداری فرمول ضروری است. - بهینه‌سازی نسبت‌ها:
تعیین نسبت‌های بهینه استفاده از پلی کواترنیوم 7 و گلیسیرین، بر اساس نوع مو، شرایط آب و هوایی و نیازهای بازار، می‌تواند بهبود قابل‌توجهی در عملکرد شامپو ایجاد کند. - سازگاری با سایر ترکیبات:
ترکیب این مواد با سورفاکتانت‌ها، عصاره‌های گیاهی، نرم‌کننده‌ها و سایر افزودنی‌های فرمول باید به گونه‌ای باشد که محصول نهایی هم از نظر شیمیایی پایدار و هم از نظر حسی مطلوب باشد. - انتخاب جایگزین‌ها:
در صورت بروز محدودیت‌های اقتصادی یا فنی، استفاده از جایگزین‌های مناسب برای هر یک از این ترکیبات، می‌تواند به حفظ عملکرد کلی محصول کمک نماید.
نتیجه نهایی
استفاده از پلی کواترنیوم 7 و گلیسیرین در ساخت شامپو نشان‌دهنده رویکرد مدرن در بهبود عملکرد محصولات مراقبت از مو است. پلی کواترنیوم 7 با ایجاد پوششی نرم و یکنواخت بر روی مو، از ایجاد الکتریسیته ساکن جلوگیری کرده و حالت مو را بهبود می‌بخشد، در حالی که گلیسیرین با جذب و نگهداری آب، مو و پوست سر را مرطوب و شاداب نگه می‌دارد. تفاوت‌های عملکردی این دو ماده، امکان استفاده تکمیلی یا ترکیبی آن‌ها را فراهم می‌آورد. به علاوه، جایگزین‌های موجود برای هر کدام، به تولیدکنندگان این امکان را می‌دهد که با توجه به نیازهای خاص فرمولاسیون، بهترین ترکیب را انتخاب کنند.
در نهایت، موفقیت یک شامپو به تعادل دقیق میان عملکرد پاک‌کنندگی، نرم‌کنندگی، آبرسانی و پایداری فرمول بستگی دارد. انتخاب صحیح ترکیبات مانند پلی کواترنیوم 7 و گلیسیرین و در صورت نیاز جایگزین‌های مناسب، می‌تواند به تولید محصولی منجر شود که هم از نظر عملکرد فنی و هم از نظر تجربه مصرف‌کننده، به بالاترین استانداردها دست یابد.
کمباکس؛ مرجع تخصصی فروش مواد اولیه آزمایشگاهی
کمباکس یک پلتفرم تخصصی در حوزه صنعت آرایشی و بهداشتی است که تمرکز اصلی آن بر فروش مواد اولیه آزمایشگاهی به‌صورت خرد و تخصصی برای تولیدکنندگان، محققان و فعالان این صنعت است. این مجموعه با ارائه مواد اولیه باکیفیت و استاندارد، نیازهای فرمولاسیون و تولید را برای کسب‌وکارهای کوچک، استارتاپ‌ها و پژوهشگران تسهیل می‌کند.
در کمباکس، مشتریان می‌توانند به طیف گسترده‌ای از مواد اولیه آرایشی، بهداشتی و شوینده دسترسی داشته باشند و با اطمینان از اصالت و کیفیت محصولات، فرمولاسیون‌های نوآورانه خود را توسعه دهند. ما با تأمین مواد اولیه از برندهای معتبر جهانی و داخلی، بستری مطمئن برای خرید آسان و مطمئن ایجاد کرده‌ایم.
کمباکس علاوه بر فروش مواد اولیه، با ارائه مشاوره تخصصی، آموزش‌های فرمولاسیون و پشتیبانی فنی، به تولیدکنندگان کمک می‌کند تا محصولات باکیفیت و استانداردی را تولید کرده و در بازار رقابتی موفق شوند.
برای کسب اطلاعات بیشتر با شماره زیر تماس حاصل فرمایید:
0935_220 6274
021_91692987